Türkiye'de özkaynak düzeni neden çalışmıyor

U21 (21 yaş altı oyuncular) oyuncularının kulüplerindeki 2021-2024 arası yılları arasındaki yerel lig maçlarında oynama oranlarını içeren uluslararası bir araştırma çalışması yayınlandı;

The International Centre for Sports Studies (CIES) Football Observatory, Uluslararası Spor Araştırmaları Merkezi (CIES) Futbol Gözlemevi, U21 oyuncularının kulüplerde oynama oranlarını açıkladı;

Ülkemiz futbolunu uzun yıllardır meşgul eden en önemli konulardan bir tanesi kuşkusuz altyapı sorunudur. Türk futbolundaki bu sorun birçok platformda tartışılıp çözüm yolları bulunmaya çalışılmış olsa da bir türlü çözüme kavuşturulmamış bir sorun olarak karşımızda devamlı durmaktadır. Geçen 5 yıl içerisinde TFF’nin (Türkiye Futbol Federasyonu) teşvikleriyle bazı kulüpler “Futbol Akademisi” adı altında yapılanan altyapılarda özellikle tesis konusunda önemli adımlar atsalar da hala yeterli düzeyde gelişim sağlanamamıştır. Ülkemizde altyapı akla geldiğinde Beşiktaş Jimnastik kulübünün 1975-1995 yılları arasındaki altyapı sorumlusu Serpil Hamdi Tüzün ile yakaladığı “öz kaynak” başarısı gelmektedir ve yıllarca bir çok platformda bu başarı temel alınarak neden günümüzde böyle bir uygulamayı hayata geçiremiyoruzun cevabı aranmış ve aranmaktadır. Serpil Hamdi Tüzün’ün görev aldığı yıllar arasında bu kadar modern tesis ve maddi imkan yokken Serpil hoca bu başarıya nasıl ulaşabilmişti? O dönemlerde altyapıdaki eğitim grupları toprak sahada antrenman yapardı ve yeterli tesis imkanı da yoktu. PAF (Profesyonelliğe Aday Futbolcu)* (*Sayın Sepil Hamdi Tüzün’ün tavsiyesi üzerine PAF ligi 1989 yılında kurulmuş ve 2019 yılına kadar 30 yıl devam etmiştir) ve genç takım gruplarında yer alan futbolcu adayları ise bazen hafta da 1 veya 2 kez çim saha da antrenman veya maç yapma imkanı bulabilirdi. Günümüzde ise PAF yerine geçen veya ona eşdeğer olarak düşünebileceğimiz U19 liginin birçok müsabakası zorunlu sebepler nedeniyle sentetik sahalarda veya zeminleri yetersiz çim sahalarda oynanmaktadır. Bilindiği üzere altyapının en önemli başarısı Serpil Hoca’nın literatüre kazandırdığı şekilde öz kaynaktan yetiştirilen oyuncuların A takıma kazandırılması ile orantılıdır. Günümüzde bu oranlar dünya genelinde çok düşük yüzdelerde olmasına rağmen özellikle bazı Avrupa kulüpleri yarışmacı niteliklerinin yanında öz kaynaktan yetiştirdikleri oyuncularını kendi bünyesine veya Avrupa’nın çeşitli ülkelerine ihraç ederek kendi ekonomisini ayakta tutmaktadır. Bu kulüplerin başında Ajax, Arsenal, Barselona, Real Madrid, Dortmund, Hoffenheim, Porto, Nordjeland, Leipzig, Salzburg, Manchester City, Chelsea vb. kulüpler gelmektedir. Bu kulüplerin bunu nasıl başardıkları çok açıktır. Özellikle genç oyunculara kendi bünyesinde veya ortak olduğu bir kulüpte müsabaka süreleri vererek onları profesyonel hayata hazırlamaktadırlar. Bundan dolayı bu kulüplerde oynayan 16-17 yaşındaki oyuncular fiziki, teknik ve özellikle mental olarak tam hazır bir şekilde A takıma kazandırılmaktadır. Bilindiği üzere, gelişimi için yeterli süreler alan ve gelişimine katkısı olacak müsabakalara çıkan oyuncular gelişimlerini tamamlayarak elit oyuncu adayı olabilirler. Dolayısıyla kulüplerin bu süreleri oyunculara sunarak onların tecrübe kazanması oldukça önemlidir. Bu kapsamda U21 (21 yaş altı oyuncular) oyuncularının kulüplerde oynama oranlarını içeren 3 yılı kapsayan uluslararası bir araştırma çalışması 18/09/2024 tarihinde yayınlanmıştır. 09/09/2021-09/09/2024 tarih aralığını kapsayan bu raporda oldukça ilginç veriler bulunmaktadır. Bu sonuçlar ülkemizde öz kaynak modelinin neden çalışmadığını net bir şekilde ortaya koymaktadır.     

Yayınlanan haber dünya çapında 58 ve Avrupa çapında 5 büyük ligdeki* kulüpleri, son üç yılda oynanan yerel lig maçlarında henüz 21 yaşını doldurmamış futbolcuları oyunda kalma sürelerinin yüzdesine göre sıralıyor. Barcelona, ​​Avrupa’daki 5 büyük ligi sıralamasında lider konumda (U21 oyuncularının oynadığı süre toplam sürenin %22,6'si kadardır) bulunurken, Ukrayna ekibi Rukh Lviv ise dünya sıralamasında gençlere en çok süre veren kulüp (%41,1) olarak sıralamada yer bulmuştur.

Haber ayrıca hem toplam hem de yurt dışından ithal edilen U21 futbolcularının sayısını da sunmaktadır. İlk üç sırada İsviçre'den FC Basel (24 yabancı U21 oyuncusu), Avusturya'dan RB Salzburg (22) ve Danimarka'dan Nordsjælland (21) yer alıyor. Parma, Avrupa’daki 5 büyük lig (16 oyuncu) sıralamasında birinci sırada yer alırken, Birleşik Arap Emirlikleri'nin Al-Wasl FC'si, Avrupalı ​​olmayan kulüpler arasında (13 oyuncu) zirvede yer almaktadır.

Dünya ve Avrupa sıralamalarında ülkemizde süper ligdeki kulüplerin U21 oyuncularının oynama süreleri toplam müsabaka sürelerine oranla oldukça düşük seviyelerdedir. Bu listede Göztepe (%10,7) birinci sırada yer alırken onu Beşiktaş (%8,9) takip etmektedir.

*Avrupa çapındaki 5 büyük lig: Fransa, İspanya, Almanya, İngiltere ve İtalya.

Kaynak: https://football-observatory.com/WeeklyPost472